خودرو تویوتا لند کروزر

لندکروزر (Land Cruiser) به معنای لفظی زمین نَوَرد، نام سری محصولات شاسی بلند شرکت ژاپنی تویوتا است که از سال ۱۹۵۵ میلادی برای محصولات شاسی بلند آفرودی این شرکت برگزیده شد. لندکروزر در حال حاضر دومین خودرو تاریخ جهان است که پس از شورولت سابربن (Suburban/ با تلفظ ساب-اِربِن) جایگاه دوم طولانی‌ترین سری تولید یک مدل خودرو در جهان را به خود اختصاص داده است.

سری لندکروزر تویوتا به دلیل داشتن دوام فنی بسیار بالا، سادگی طراحی، هزینه‌های پایین نگهداری، قیمت رقابتی و کاربری بسیار زیاد به یکی ازبرترین شاسی بلندهای تاریخ جهان بدل شده است. این خودرو تا سال ۲۰۱۹ در بیش از ۱۰ میلیون واحد در سراسر جهان به تولید رسیده است که رقم قابل احترام و درخور توجهی به حساب می‌آید. بدون شک نام تویوتا درجهان و همچنین ایران با نام مدل لندکروزر بیشتر از سایر مدل‌های تولیدی آن عجین است. با توجه به روابط دیپلماتیک خوب ایران و ژاپن در سال‌های پس از انقلاب تا امروز، مشتریان ایرانی شانس این را داشتند تا حضور تقریبا تمامی محصولات خانواده لندکروزر را در بازار کشور تجربه کنند.

لازم به ذکر است که با توجه به ممنوعیت واردات خودروهای خارجی به کشور و محدودیت ورود خودروهای بالای ۲۵۰۰ سی سی به بازار ایران، طی سال‌های اخیر خرید ماشین کارکرده رونق بیشتری گرفته و محصولات لندکروزر نیز از این بازار مستثنی نیستند.

تاریخ شناسی لندکروزر

داستان تولید سری لندکروزر به درگیری‌های آمریکا و دولت سلطنتی ژاپن در دوران جنگ جهانی دوم بازمی‌گردد. زمانی که در سال ۱۹۴۱ ارتش سلطنتی ژاپن درفتح کشور فیلیپین با یک دستگاه Bantam GP (بَنتَم جیپ) ساخت شرکت بنتم ایالات متحده آمریکا مواجه شد، بلافاصله خودرو مذکور را به عنوان غنیمت جنگی به ژاپن ارسال کرد تا کار تحقیق و بررسی این محصولات توانمند از کلاس شاسی بلندهای آفرودی نیم تُن آغاز شود. در آن دوران خودرو نظامی دو دیفرانسیل ارتش ژاپن تیپ 95 شرکت توکیو کروگان (Tokyu Kurogane) بود که طراحی آن به سال 1936 بازمی‌گشت و از نظر توان فنی قابل مقایسه با محصولات آمریکایی نبود.

در همان سال تولید خودرو نظامی برای ارتش ژاپن به دستور دولت سلطنتی ژاپن در برنامه تویوتا قرار گرفت که حاصل آن تولید مدل AK10 به روش مهندسی معکوس و کپی برداری مستقیم از مدل بنتم جیپ با پیشرانه ۲.۳ لیتری سری C سواری‌های تویوتا بود. برخلاف رقبای آمریکایی، AK10 به ندرت در میدان جنگ مورد استفاده قرار گرفت و تصاویر آن در جبهه‌های نبرد تقریبا یافت نمی‌شود.

با شکایت مستقیم شرکت ویلیز آمریکا (تولیدکننده سری محصولات نظامی آمریکا) از تویوتا، این شرکت ژاپنی نام لندکروزر را برای اولین بار برای محصولات شاسی بلند خود در نظر گرفت. درنتیجه سری جدید خودروهای سبک نظامی ارتش ژاپن از سوی تویوتا با طراحی کاملا متفاوت و بدون  شباهت با محصولات آمریکایی و با نام جدید سری BJ و FJ در دستور کار قرار گرفت. با این وجود این سری محصولات جدید همچنان با نام “تویوتا جیپ” شناخته شده و حرف اختصاری J در سیستم نام گذاری محصولات شاسی بلند تویوتا از آن زمان به بعد به عنوان حرف اختصار کلمه JEEP به کار گرفته شد که نشان دهنده الهام‌گیری شدید تویوتا از محصولات توانمند آمریکایی در تولید محصولات بومی خود بود.

آنچه امروزه با نام لندکروزر در جهان شناخته می‌شود در حقیقت نسخه‌های غیر نظامی محصولات سایز بزرگ سری J تویوتا (به جز سری پرادو) است که با تولید مدل J40 از سال ۱۹۶۰ میلادی آغاز شد. لندکروزر تا امروز در شش نسل متفاوت (۷ نسل با در نظر گرفتن نسخه J70) به تولید رسیده است. جدیدترین نسل لندکروزر شاسی بلند (نسل هفتم) با کد شناسایی J300 به زودی روانه بازار جهانی خواهد شد. با افزایش نرخ تولید کراس اوورها و خودروهای شهری کوچک‌تر، نرخ فروش سری فول سایز لندکروزر با افت بسیار شدید مواجه شد که تویوتا را برآن داشت تا از تولید نسل هفتم تقریبا سر بازبزند.

نسل بندی‌های لندکروزر

سری خودرویی که در این مقاله به معرفی آن می‌پردازیم خانواده بزرگ سری فول سایز لندکروزر است که سری نسبتا کوچک‌تر، ارزان قیمت‌تر و ضعیف‌تر پرادو لندکروزر را نیز شامل می‌شود اما هدف این مقاله بررسی و معرفی نسل‌های مختلف بزرگ‌ترین و محبوب‌ترین سری لندکروزر است.

نسل اول J40

سری اول محصولات رایج مردمی لندکروزر تویوتا با کد شناسایی J40 شناخته می‌شود که به دلیل نوع طراحی بدنه مخصوصا در بخش گلگیرهای جلو در ایران به “لندکروزر کالسکه‌ای” یا بر اساس کد موتوری (F و 2F/ پیشرانه‌های شش سیلندر خطی ۱۲ سوپاپ) به “تویوتا 2F” مشهور است. این نسل بین سال‌های ۱۹۶۰ تا ۱۹۸۴ میلادی بر خط تولید قرار گرفت و در ترکیب‌های کاربری متفاوتی چون دو در شاسی، دو در وانت و چهار در واگن به تولید رسید که هر یک با کد‌های متفاوت اما بر اساس کد عددی و حروفی J40 نام‌گذاری می‌شوند. این خودرو شهرت خود را در کشور ایران مدیون حضورش در سال‌های پایانی جنگ هشت ساله ایران-عراق است که توانست در غیاب محصولات توانمند آمریکایی که به دلیل تغییر حکومت در سال ۱۹۷۹میلادی (۱۳۵۷شمسی) دیگر به ایران وارد یا در کشور تولید نمی‌شدند، به خوبی ایفای نقش کند.

سری J40 در نسخه بنزینی از پیشرانه سری F (۳.۹ لیتری) یا سری 2F (۴.۲ لیتری) بهره می‌گیرد که شهرت دومش در ایران را بر اساس همین کد گذاری فنی کسب کرده است. این پیشرانه‌ها به توان خروجی قابل قبول، گشتاور بالا در دور موتور پایین و دوام فنی مشهور هستند. جالب‌ترین نکته در مورد پیشرانه‌های سری F و 2F تویوتا آن است که طراح ابتدایی آن از سوی جنرال موتورز آمریکا ارائه شده بود. از این رو اولین سری پیشرانه‌های سری F و 2F در برخی قطعات با برخی از پیشرانه‌های تولیدی محصولات آمریکایی مشترک هستند.

محبوبیت فراگیر و جهانی سری J40 باعث شد تویوتا از سال ۱۹۸۴ به بعد، نسل دوم انحصاری J70 را به عنوان جانشین مدرن و امروزی سری J40 اما با حفظ المان‌های طراحی کلاسیک سری قدیمی J40 روانه بازار کند. J70 یا سری 70 (در ایران مشهور به وانت 3F)، از سال ۱۹۸۴ تنها با برخی تغییرات ظاهری و فنی همچنان با حفظ سبک طراحی کلاسیک بر خط تولید تویوتا قرار دارد اما در تمامی بازارهای جهانی تویوتا عرضه نمی‌شود. بزرگ‌ترین بازار فروش سری 70 بازار کشورهای جنوبی شاخاب پارس در منطقه خاورمیانه است. معرفی و داستان تولید شاسی بلندهای سری 70 به تنهایی نیازمند یک مقاله جداگانه و معرفی در قالب شاسی بلندهای فول سایز اما کوچک‌تر تویوتا در جوار مدل دیگری همچون پرادو است.

نسل دوم J50

نسل دوم لندکروزر با تمرکز بیشتر بر راحتی و آسایش سواری با کد J50 بین سال‌های ۱۹۶۷ تا ۱۹۸۰ به موازات سری ۴۰ به تولید رسید. با به کارگیری سبک طراحی فنی جدید و افزایش سطح لذت سواری، تویوتا J55 (نسخه چهار در واگن) این لندکروزر را “اولین استیشن واگن واقعی” خود خطاب کرد چرا که سری ۴۰ از دیدگاه آسایش و لذت سواری تنها به یک فاجعه شباهت داشت. با این حال در مقایسه با رقبای آمریکایی چون وانت‌ها و شاسی بلندهای جنرال موتورز و جیپ، سری ۵۰ حرفی برای گفتن نداشت چرا که این سری نیز همچنان بر پلتفرم سری ۴۰ بنا شد و از سیستم انتقال نیرو کاملا مشابه با آن بهره می‌گرفت. تمایز در سبک طراحی ظاهری سری ۵۰ باعث شد این خودرو به گوزن، خوک یا خوک آهنی مشهور شود در حالی که یکی از دوستان شخص نگارنده به آن لقب “ماهاتما گاندی” داده چرا که نمای باریک جلویی آن با چراغ‌های گرد شباهت بی‌مانندی به صورت لاغر و عینک‌های گرد گاندی دارد.

بنا به دلایل مختلف تیراژ واردات سری ۵۰ به بازار ایران بسیار محدود بود و در عمل آن را می‌توان نادرترن سری لندکروزر وارد شده به بازار کشور دانست. از سری ۵۰  به بعد تمامی سری‌های لندکروزر تنها در فرمت چهار در استیشن واگن به تولید رسیدند چرا که مسئولیت‌های کلاس وانت به سری ۴۰ (و بعد‌ها سری ۷۰، هایلوکس و تاندرا) سپرده شد.

نسل سوم J60

نسل سوم لندکروزر بین سال‌های ۱۹۸۰ تا ۱۹۹۰ به تولید رسید و اولین سری از سری لندکروزر بود که به واقع به یک شاسی بلند راحت و کاربردی و رقیبی برای محصولات آمریکایی بدل شد. نسخه ابتدایی سری ۶۰ با دو چراغ گرد درجلو شباهت بسیار زیادی از دیدگاه طراحی کلی با نیسان پاترول نسل سوم (سری ۱۶۰/ مدل مونتاژی پارس خودرو) داشت. این نسخه که در تیراژ نسبتا قابل توجه در نسخه‌های سری اول به ایران وارد شد در سیستم نظامی و ارتشی ایران به کار گرفته شد و لقب “اتاق فرماندهی” را به خود اختصاص داد. پیشرانه جدید ۴.۰ لیتری با کد 3F برای اولین بار در سری ۶۰ به کار رفت که باعث شد لقب “لندکروزر 3F” نیز به آن نسبت دهند.

نمونه فیس لیفت شده سری ۶۰ در جلو به چهار چراغ مستطیل مجهز شد که نمونه‌های موجود آن در ایران به مراتب کمتر از نسخه‌های چراغ گرد است اما طراحی چهار چراغ مستطیل جلو در نمونه فیس لیفت سری ۶۰، به اساس طراحی پایه نسل بعدی لندکروزر بدل شد.

نسل چهارم J80

چهارمین نسل سری لندکروزر با کد شناسایی J80 بین سال‌های ۱۹۹۰ تا ۱۹۹۷روانه خط تولید شد. این نسل از دیدگاه لوکس‌گرایی، طراحی بهینه و ارگونومیک، آسایش و لذت سواری تحول بسیار بزرگی را شاهد بود. مهم‌ترین تحولی که در ساختار سری لندکروزر اعمال شد استفاده از پلتفرم J80 برای ارائه اولین شاسی بلند لوکس برند لکسوس بود که در سال ۱۹۸۹ تاسیس شده بود و از خود هیچ محصولی برای ارائه نداشت. در نتیجه تویوتا سری ۸۰ را با اعمال اندکی تغییرات جزئی ظاهری به عنوان اولین شاسی بلند لکسوس با کد تجاری LX450 روانه بازار کرد.

زبان پایه و اصول طراحی لندکروزر در سری ۸۰ نیز حفظ شد اما استانداردهای روز و المان‌های رایج دهه ۱۹۹۰ نظیر استفاده از خطوط و زوایای نرم در ظاهر این خودرو به سادگی رویت می‌شد. این پلتفرم اولین بار شاهد پیشرانه حجیم شش سیلندر خطی 4.5 لیتری سری 1FE با سیستم سوخت رسانی انژکتوری بود. پیشرانه انژکتوری پیش‌تر بر پلتفرم سری ۶۰ معرفی شده بود اما پیشرانه 1FE به طور کلی پیشرانه‌ای نوین و مدرن بود.

پیش از جایگزینی سری هشتاد با پنجمین نسل لندکروزر در سال ۱۹۹۸، سری ۸۰ را می‌توان محبوب‌ترین و مدرن‌ترین نمونه لندکروزرهای موجود در بازار ایران دانست که به دلیل داشتن تیراژ واردات نسبتا پایین قیمت بسیار بالایی در بازار خودروهای کارکرده کشور به همراه دارند.

نسل پنجم J100

زبان طراحی تویوتا با ورود نسل پنجم لندکروزر به اوج پختگی و کمال خود رسید. این نسل با کد شناسایی J100 از دیدگاه طراحی و تناسبات هندسی بدون شک یکی از زیباترین و محبوب‌ترین اعضای خانواده لندکروزر است. سری ۱۰۰ از سال ۱۹۹۸ تا ۲۰۰۷ بر خط تولید تویوتا قرار داشت. این نسل برای اولین بار پیشرانه ۴.۷ لیتری 2UZ-V8 را به لیست آپشن‌های لندکروزر اضافه کرد تا اولین نمونه هشت سیلندر لندکروزر در تاریخ تویوتا رقم بخورد.

با معرفی نسل پنجم لندکروزر طبیعتا سری محصولات شاسی بلند سری LX لندکروزر نیز دستخوش مدرن سازی و ورود به نسل دوم شد. پلتفرم سری ۱۰۰ برای تولید لکسوس LX470 به کار گرفته شد که این بار با تغییرات ظاهری به مراتب سنگین‌تر از لندکروزر همراه بود تا تمایز خود را در کلاس خودروهای لوکس بیش از پیش به نمایش بگذارد. سری ۱۰۰ در نسخه‌های پیش و پس از فیس لیفت در تیراژی نسبتا محدود به بازار ایران راه یافت و طبیعتا با استقبال بسیار زیاد مواجه شد. این سری با ارائه دو تیپ GXR و VXR به ترتیب برای دو پیشرانه شش و هشت سیلندر آغازگر اوج‌گیری محبوبیت محصولات مدرن نام لندکروزر در بازار ایران بود که با ورود نسل ششم به اوج خود رسید.

نسل ششم J200

با آزادی نسبی واردات خودرو به کشور، لندکروزر نسل ششم پرتیراژترین لندکروزر مدرنی بود که به صورت رسمی از سوی شرکت ایرتویا (نماینده واردات محصولات تویوتا در ایران) به بازار کشور تزریق شد. سری ۲۰۰ بین سال‌های ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۰ بر خط تولید قرار گرفت. همانند سری ۱۰۰، سری ۲۰۰ نیز تحولات بسیاری با خود به همراه آورد. اول آن که سری ۲۰۰ با تغییر زبان طراحی تویوتا در آستانه دهه ۲۰۱۰ میلادی، به سبک طراحی برجسته، اغراق شده و پفکی روی آورد که بازخوردی دوگانه با خود به همراه داشت. بسیاری از افراد از ظاهر جدید و بیش از حد اغراق شده سری ۲۰۰ استقبال کردند و بسیاری دیگر ظاهر میانه‌رو، منطقی و مردانه‌تر سری ۱۰۰ را بیشتر می‌پسندند.

دومین تغییر اساسی ارائه این خودرو با پیشرانه جدید شش سیلندر در ساختار خورجینی (V6) بجای نمونه سنتی خطی بود. پیشرانه 4.0 لیتری جدیدی V6 با کد شناسایی 1GR در شاسی بلند‌های دیگر تویوتا نظیر سری 70 و FJ کروزر نیز به کار گرفته شد. پیشرانه‌های بنزینی دیگر قابل سفارش برای سری 200 تنها سه نمونه ۴.۶، ۴.۷- ۵ و ۷ لیتری V8 بودند. در این میان دو تریم وارداتی GXR و VXR ایرتویا تنها دو پیشرانه V6 و نسخه ۴.۷ لیتری V8 را شامل می‌شد.

با آزادی و بهبود شرایط واردات خودرو به کشور در آن دوران، بازار واکنش بسیاری خوبی به محصولات لوکس‌تر لکسوس داده بود و این موضوع ایرتویا را برآن داشت تا سومین نسل لکسوس LX را با نام تجاری لکسوس LX570 روانه بازار ایران کند. همانند سری ۱۰۰، آپشن‌های فنی و رفاهی برتر تنها در نسخه V8 (VXR) سری 200 قابل سفارش بود. به همین دلیل اختلاف قیمت نهایی نسخه V8 با V6 بسیار زیاد و میزان فروش نمونه‌های ارزان قیمت‌تر V6 در ایران و جهان به مراتب بالاتر بود. از این رو در نسخه فیس لیفت  سری ۲۰۰، ایرتویا تنها اقدام به واردات نمونه جدیدتر با پیشرانه V6 کرد.

نسل هفتم J300

به دلیل افت چشمگیر فروش شاسی بلند سایز بزرگ تویوتا یعنی سری لندروزر (J200) در مهم‌ترین بازارهای جهانی، به دلیل قدیمی بودن پلتفرم و زبان طراحی تویوتا و البته افزایش محبوبیت شاسی بلندهای کوچک‌تر (نظیر پرادو و فوررانر) و کراس اوورها (مانند راوفور و CH-R)، این خودروساز سخن از توقف تولید سری لندکروزر به میان آورده بود. اخیرا تصاویر جاسوسی از سری جدید خانواده لندکروزر در فضای مجازی دست به دست می‌شود که انتظار می‌رود نسل هفتم این خانواده با کد شناسایی احتمالی J300 باشد که برپلتفرم و طراحی کاملا نوین روانه بازار جهانی می‌شود.

با منع واردات خودروهای لوکس و مجهز به پیشرانه‌های حجیم‌تر از ۲.۵ لیتر، نسخه‌های فیس لیفت اول (واردات بین  ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۵) سری ۲۰۰ آخرین نمونه لندکروزرهای وارداتی بودند که به بازار ایران راه یافتند. هنوز حرف رسمی مبنی بر ارائه نسل جدید سری لندکروزر با نام J300 از جانب تویوتا زده نمی‌شود اما تصاویر جاسوسی نشان می‌دهد که در آینده نزدیک باید منتظر مدرن‌ترین عضو این خانواده بود. در نتیجه به این زودی‌ها شاهد ورود نسل جدید لندکروزر به بازار ایران نخواهیم بود.

نویسنده.آریان جوانبخت